پلاستر سیمانی یکی از پرکاربردترین انواع پلاستر در صنعت ساختمان‌سازی است که در مرحله نازک‌کاری برای پوشش سطوح دیوار، کف و سقف استفاده می‌شود. این نوع پلاستر به‌ویژه در مناطق مرطوب گزینه‌ای ایده‌آل محسوب می‌شود، چرا که برخلاف پلاستر گچی در برابر رطوبت مقاوم است. در این مقاله، به بررسی کامل پلاستر سیمانی، کاربردهای آن و مزایا و معایبش می‌پردازیم.
پلاستر سیمانی چیست؟
پلاسترها از قدیمی‌ترین مصالح ساختمانی به شمار می‌روند و بیش از ۷۰۰۰ سال است که در نمای ساختمان‌ها به کار می‌روند. وظیفه اصلی پلاستر، علاوه بر افزایش زیبایی، محافظت از سطوح دیوارها در برابر آسیب‌های محیطی است.
پلاسترها در انواع مختلفی تولید می‌شوند که هرکدام ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود را دارند. مهم‌ترین انواع پلاستر عبارت‌اند از:
- پلاستر گچی: رایج‌ترین نوع پلاستر که در گچ‌کاری داخلی ساختمان استفاده می‌شود.
- پلاستر آهکی: دارای خاصیت تنفسی و مناسب برای محیط‌های خاص.
- پلاستر سیمانی: مقاوم در برابر رطوبت و ضربه، مناسب برای فضاهای داخلی و خارجی.
با اینکه پلاستر گچی به دلیل سهولت اجرا و ظاهر زیبا بسیار محبوب است، اما در محیط‌های مرطوب کارایی خود را از دست می‌دهد. همین موضوع، استفاده از پلاستر سیمانی را به گزینه‌ای ضروری برای این مناطق تبدیل کرده است.
چرا پلاستر سیمانی انتخابی برتر از گچ است؟
مهم‌ترین مزیت پلاستر سیمانی نسبت به گچ، مقاومت بالای آن در برابر رطوبت است. این ویژگی باعث شده که از آن برای پوشش دیوارهای مناطق مرطوب، فضاهای داخلی مانند حمام و سرویس بهداشتی و همچنین نمای بیرونی ساختمان‌ها که در معرض بارندگی و شرایط جوی سخت قرار دارند، استفاده شود.
ترکیبات و ویژگی‌های پلاستر سیمانی
پلاستر سیمانی از ترکیب سیمان، ماسه شسته و آب تهیه می‌شود. به دلیل خاصیت سیمان، این پلاستر ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد، از جمله:
✔ پوشاندن حفره‌ها و خلل و فرج موجود در دیوارها
✔ استحکام و دوام بالا
✔ مقاومت عالی در برابر رطوبت و شرایط نامساعد جوی
نسبت ترکیب مواد در پلاستر سیمانی
برای تهیه پلاستر سیمانی، به ازای هر ۱ تا ۱.۵ کیسه سیمان، حدود ۳ فرغون ماسه شسته مورد نیاز است که باید با مقدار مناسبی آب مخلوط شود. به‌طور کلی، در هر مترمکعب ملات، ۴۰۰ تا ۶۰۰ کیلوگرم سیمان وجود دارد. هر مترمکعب ملات تقریباً معادل ۲۴ فرغون است. هزینه پلاستر سیمانی نیز به قیمت روز سیمان و ماسه شسته بستگی دارد.
عمل‌آوری پلاستر سیمانی: چگونه آن را به بهترین شکل انجام دهیم؟
عمل‌آوری مناسب پلاستر سیمانی از اهمیت بالایی برخوردار است، زیرا هرچه این فرآیند دقیق‌تر انجام شود، کیفیت نهایی کار بهتر خواهد بود و احتمال ترک خوردن و مشکلات دیگر به حداقل می‌رسد. همچنین، با عمل‌آوری صحیح، مقاومت دیوار افزایش می‌یابد. در اینجا نکاتی که باید در هنگام عمل‌آوری پلاستر سیمانی رعایت کنید، آمده است:
- عمل‌آوری ملات سیمان به‌طور معمول ۲۴ ساعت طول می‌کشد.
- بین اجرای لایه اول و لایه دوم پلاستر سیمانی باید حداقل ۷ روز فاصله باشد.
- پس از اجرای هر لایه، سطح آن باید حداقل ۵ روز و حداکثر ۷ روز مرطوب نگه داشته شود.
- پیش از اجرای لایه دوم، سطح لایه اول باید به‌طور یکنواخت مرطوب باشد.
- در شرایط آب و هوای سرد، فرآیند عمل‌آوری طولانی‌تر خواهد بود.
- در آب و هوای گرم یا مرطوب، ملات سریع‌تر عمل می‌آید.
نحوه اجرای پلاستر سیمان به صورت دستی
برای اجرای پلاستر سیمان به روش دستی، ابتدا باید ملات طبق نسبت‌های صحیح تهیه و عمل‌آوری شود. در این روش، پلاستر سیمان باید با پاشش به دیوار منتقل شود، نه با کشیدن آن روی سطح. در اینجا مراحل اجرای دستی پلاستر سیمان آورده شده است:
- کروم‌بندی دیوارها: ابتدا سطح دیوار را کروم‌بندی کنید تا بتوانید ملات را به درستی روی آن اعمال کنید.
- پاشیدن ملات: مقدار مناسبی از ملات را با کمچه یا ماله برداشته و به‌صورت پاششی به دیوار پرتاب کنید.
- صاف‌کردن سطح: پس از پاشش ملات، سطح آن را با شمشه صاف کرده و به حالت یکنواخت درآورید.
ضخامت مناسب پلاستر سیمان
ضخامت پلاستر سیمانی باید بین ۱۲ تا ۲۰ میلی‌متر باشد. اگر ضخامت پلاستر بیشتر از ۲ سانتی‌متر شود، احتمال ترک خوردن آن پس از خشک شدن افزایش می‌یابد.
یکی از اصلی‌ترین تفاوت‌های پلاستر سیمانی و پلاستر گچی در ماده تشکیل‌دهنده آن‌هاست. پلاستر گچ از گچ و آب ساخته می‌شود، در حالی که پلاستر سیمان از سیمان، ماسه و آب تشکیل شده است. این تفاوت در ترکیب، منجر به ویژگی‌های متفاوت و عملکردهای گوناگون این دو نوع پلاستر می‌شود.
مقاومت در برابر رطوبت
یکی از بارزترین تفاوت‌ها، مقاومت در برابر رطوبت است. پلاستر سیمانی به دلیل وجود سیمان، مقاومت بسیار بالایی در برابر آب و رطوبت دارد، که آن را برای استفاده در محیط‌های مرطوب مانند حمام، دستشویی و دیوارهای خارجی ساختمان‌ها مناسب می‌سازد. اما پلاستر گچ، به دلیل آسیب‌پذیری در برابر رطوبت، ممکن است در فضاهای مرطوب دچار پوسته شدن، ترک خوردگی و حتی ریزیش شود. به همین دلیل، پلاستر گچ بیشتر برای سایر سطوح داخلی ساختمان‌ها در محیط‌های خشک توصیه می‌شود.
مقاومت مکانیکی
در زمینه مقاومت مکانیکی، پلاستر سیمانی به دلیل ترکیب سیمان و ماسه، مقاومت فشاری و خمشی بسیار بالاتری نسبت به پلاستر گچ دارد. این ویژگی باعث می‌شود پلاستر سیمانی برای پوشش سطوحی که در معرض ضربه و فشار قرار دارند، مانند دیوارهای بیرونی یا مکان‌هایی که استفاده بیشتری دارند، گزینه‌ای مناسب‌تر باشد.
زمان اجرا و خشک شدن
از نظر زمان اجرا و خشک شدن، پلاستر گچ به سرعت خشک می‌شود و به همین دلیل، می‌توان مراحل بعدی کار را با سرعت بیشتری انجام داد. اما پلاستر سیمانی برای خشک شدن کامل و رسیدن به مقاومت نهایی به زمان بیشتری نیاز دارد و باید به‌طور صحیح عمل‌آوری شود تا از ترک خوردن آن جلوگیری شود.
ظاهر و زیبایی
در نهایت، از نظر ظاهر، پلاستر گچ معمولاً سفید و با سطحی صاف و یکدست است که برای رنگ‌آمیزی یا کاغذ دیواری ایده‌آل است. در مقابل، پلاستر سیمان معمولاً خاکستری و سطح آن ممکن است کمی زبر باشد.
نتیجه‌گیری
انتخاب بین پلاستر سیمان و پلاستر گچ بستگی به شرایط محیطی، نوع ساختمان، بودجه و سلیقه کارفرما دارد. اگر در محیطی مرطوب یا در معرض ضربه و فشار هستید، پلاستر سیمانی گزینه مناسب‌تری است. اما اگر به سرعت اجرا و سطح صاف برای رنگ‌آمیزی نیاز دارید، پلاستر گچ انتخاب بهتری خواهد بود.