پلاستر یا اندود یکی از مواد اصلی در ساخت و ساز است که به منظور ایجاد یک سطح صاف و یکنواخت روی دیوارها و سقف‌ها به کار می‌رود. پلاستر سیمانی و گچی دو نوع رایج از این مصالح هستند که هرکدام با ویژگی‌ها و کاربردهای خاص خود شناخته می‌شوند. در ادامه به بررسی تفاوت‌های این دو نوع پلاستر از جنبه‌های مختلف می‌پردازیم.
1. ترکیب مواد
- پلاستر سیمانی: پلاستر سیمانی از ترکیب سیمان، ماسه و آب ساخته می‌شود. در موارد خاص، افزودنی‌هایی نظیر مواد ضد آب یا پلاستیسایزرها برای افزایش خواص پلاستر به آن اضافه می‌گردد. ماسه در این ترکیب به عنوان ماده پرکننده عمل کرده و سیمان به عنوان ماده چسباننده اصلی است.
- پلاستر گچی: پلاستر گچی از گچ (Gypsum) تهیه می‌شود. این گچ با آب مخلوط شده و خمیری روان تشکیل می‌دهد که پس از خشک شدن، سطحی صاف و سفید ایجاد می‌کند. در برخی موارد، افزودنی‌هایی نظیر آهک یا مواد تقویت‌کننده برای بهبود خواص فیزیکی به آن افزوده می‌شود.
2. ویژگی‌های فیزیکی
- پلاستر سیمانی:
- مقاومت بالایی در برابر عوامل محیطی مانند رطوبت و شرایط جوی دارد.
- سطح نهایی آن زبرتر است و نیاز به لایه‌کاری‌های بعدی برای صاف کردن دارد.
- دارای وزن بیشتری نسبت به پلاستر گچی است که ممکن است بر ساختار کلی بنا تأثیر بگذارد.
- پلاستر گچی:
- بسیار سبک‌تر از پلاستر سیمانی است.
- سطحی صاف، صیقلی و زیبا ایجاد می‌کند که اغلب برای تزئینات داخلی مناسب است.
- در برابر رطوبت آسیب‌پذیرتر بوده و برای محیط‌های مرطوب مناسب نیست.
3. زمان خشک شدن
- پلاستر سیمانی: فرآیند خشک شدن پلاستر سیمانی نسبتاً طولانی است. معمولاً چند روز طول می‌کشد تا به طور کامل خشک و برای مراحل بعدی آماده شود.
- پلاستر گچی: پلاستر گچی بسیار سریع‌تر از پلاستر سیمانی خشک می‌شود. این ویژگی باعث می‌شود که اجرای آن در پروژه‌های با زمان‌بندی فشرده بهینه باشد.
- کاربردها
- پلاستر سیمانی: بیشتر در فضاهای خارجی ساختمان‌ها و مناطقی که در معرض رطوبت یا شرایط سخت جوی قرار دارند، استفاده می‌شود. همچنین پایه‌ای مناسب برای نصب کاشی و سرامیک است.
- پلاستر گچی: عمدتاً برای فضاهای داخلی ساختمان به کار می‌رود، به ویژه در دیوارها و سقف‌هایی که نیاز به سطحی صاف و زیبا دارند. به دلیل ویژگی‌های تزئینی و سهولت در سنباده‌کاری، برای طراحی‌های داخلی ایده‌آل است.
5. مقاومت در برابر رطوبت
- پلاستر سیمانی: مقاومت بالایی در برابر رطوبت دارد و در مکان‌هایی مانند حمام، آشپزخانه و دیوارهای خارجی که با رطوبت در تماس هستند، گزینه‌ای مناسب محسوب می‌شود.
- پلاستر گچی: به دلیل خاصیت جذب رطوبت گچ، در برابر آب آسیب‌پذیر است. در صورت استفاده از پلاستر گچی در محیط‌های مرطوب، ممکن است دچار ترک‌خوردگی یا پوسیدگی شود.
6. دوام و طول عمر
- پلاستر سیمانی: بسیار بادوام بوده و عمر طولانی دارد. مقاومت بالای آن در برابر عوامل محیطی باعث می‌شود که برای سال‌های زیادی بدون نیاز به تعمیر باقی بماند.
- پلاستر گچی: اگرچه سطح صاف و زیبایی ارائه می‌دهد، اما دوام کمتری در شرایط سخت دارد و ممکن است به مرور زمان ترک بخورد یا دچار فرسایش شود.
7. نصب و اجرا
- پلاستر سیمانی: نصب آن نیاز به مهارت و زمان بیشتری دارد. مخلوط کردن مواد، اجرای آن روی سطح و خشک شدن، فرآیندی زمان‌بر است.
- پلاستر گچی: بسیار راحت‌تر و سریع‌تر اجرا می‌شود. خاصیت سبکی آن باعث سهولت در حمل و نصب می‌شود و به سرعت به سطح نهایی دلخواه می‌رسد.
8. هزینه‌ها
- پلاستر سیمانی: هزینه مواد اولیه پلاستر سیمانی معمولاً کمتر از پلاستر گچی است، اما اجرای آن به دلیل زمان‌بر بودن و نیاز به نیروی کار بیشتر، می‌تواند هزینه بالاتری داشته باشد.
- پلاستر گچی: اگرچه مواد اولیه آن ممکن است گران‌تر باشد، اما به دلیل سرعت اجرا و کاهش هزینه‌های نیروی کار، ممکن است در پروژه‌های کوچک‌تر اقتصادی‌تر باشد.
9. زیبایی و تزئینات
- پلاستر سیمانی: سطح نهایی پلاستر سیمانی زبرتر است و معمولاً برای زیبایی نیاز به یک لایه تکمیلی مانند رنگ یا پوشش تزئینی دارد.
- پلاستر گچی: سطحی بسیار صاف و سفید ایجاد می‌کند که در بسیاری موارد نیازی به لایه تکمیلی ندارد و می‌توان مستقیماً آن را رنگ‌آمیزی کرد.
- مزایا و معایب در یک نگاه
|
ویژگی |
پلاستر سیمانی |
پلاستر گچی |
|
مقاومت در برابر رطوبت |
بالا |
پایین |
|
زمان خشک شدن |
طولانی |
سریع |
|
وزن |
سنگین‌تر |
سبک‌تر |
|
دوام و ماندگاری |
بسیار بادوام |
کمتر در برابر شرایط سخت |
|
زیبایی و صافی سطح |
نیاز به پرداخت |
سطحی صاف و آماده برای تزئین |
|
هزینه مواد اولیه |
کمتر |
بیشتر |
- انتخاب مناسب
انتخاب بین پلاستر سیمانی و گچی بستگی به نوع پروژه، مکان استفاده و شرایط محیطی دارد:
- اگر به دنبال پوششی مقاوم برای دیوارهای خارجی یا مکان‌های مرطوب هستید، پلاستر سیمانی بهترین گزینه است.
- اگر نیاز به سطحی صاف و زیبا برای فضاهای داخلی دارید و سرعت اجرا برایتان اهمیت دارد، پلاستر گچی انتخاب مناسبی خواهد بود.
نتیجه‌گیری
پلاستر سیمانی و گچی هرکدام دارای مزایا و معایب خاص خود هستند. انتخاب مناسب میان این دو به نیازهای پروژه، شرایط محیطی و بودجه بستگی دارد. آگاهی از تفاوت‌های این دو نوع پلاستر می‌تواند به معماران و سازندگان کمک کند تا تصمیمی بهینه بگیرند و نتیجه‌ای